علت رفتار بد مادیان چیست؟ آیا علت آن مشکلات فحلی است یا چیز دیگر

 

یکی از بارزترین اتفاقاتی که ممکن است برای مادیان رخ دهد، رفتار بد آنهاست. اگر شما اسب ماده ای دارید که به درستی رفتار نمی کند و قابل کنترل نیست، این مقاله حتما کاربردی خواهد بود. ما در این مقاله علت رفتار بد مادیان را جمع آوری کرده ایم و برای هر رفتار یک روش کنترل کننده آورده ایم تا به شما کمک کند.

 

علت اصلی رفتار بد مادیان را جویا شوید

شاید اسب شما طی چند روز گذشته زیاد سرگرم کننده نبود و دائما در حال چرخاندن دمش بوده است. داد و فریاد میزند و از پاسخ دادن به نشانه ها امتناع می کند که همه این ها نگرشی غیرقابل پیش بینی برای هر مربی است. در برخی مواقع این رفتار با مدیریت، آموزش و عملکرد آنها تداخل پیدا می کند که می تواند برای پرورش دهندگان، مربیان و سوارکاران ناامید کننده باشد. بنابراین، جای تعجب نیست که وقتی مادیان بد خلقی می کنند یا حواس آنها پرت می شود، رفتار و عملکرد آنها را به مشکلات فحلی ربط می دهیم.

در برخی موارد رفتار ناخواسته کاملا از مشکل دیگری ناشی می شود و پی بردن به ریشه رفتار به عنوان اولین گام در تلاش برای حل آن به روشی مثبت شناخته می شود.

 

رفتار طبیعی و غیر طبیعی مادیان

مادیان معمولا به عنوان اسب های فصلی شناخته می شوند که عمده فعالیت آنها از اوایل اردیبهشت شروع می شود و تا مهر ادامه می یابد. این چرخه طبیعی تقریبا شامل 7 روز فحلی و یک دوره 14 روزه هضم است. (البته تا زمانی که در شرایط گرمایی قرار نگیرد)

رایان فریس می گوید: “رفتار مادیان در دیتروس (که شامل رد فعال نریان است) برای آموزش و سوارکاری مشکلی ندارد.” یک متخصص تولید مثل اسب می گوید: “در طول 7 روز فحلی، ممکن است مادیان یک وضعیت نامطلوب، مانند جیغ زدن، ادرار کردن و پرت شدن حواس به واسطه رفتار دیگر اسب ها، تجربه کنند که همه این رفتارها، طبیعی بوده و به فحلی ارتباط دارد.

وی ادامه می دهد: “به طور کلی این چرخه در تمام طول سال در میان مادیان اتفاق نمی افتد و اغلب مربیان از رفتار مادیان در اواخر پاییز، زمستان و اوایل بهار کاملا راضی هستند. در این مدت تخمدان ها کوچکتر و غیر فعال می شوند و دیگر در این مدت، نشانه ای از علائم فحلی پدیدار نمی شود.”

اگرچه این رفتار طبیعی است، اما اگر مادیان را در این دوران به مسابقه یا تمرین مجبور کنیم، این امر می تواند چالش برانگیز باشد.

 

 

آیا این رفتار ناشی از فحلی است؟

پیتر شیرین درباره اینکه این رفتار ناخواسته با فحلی ارتباط دارد یا خیر، توضیح می دهد: “معمولا مشتریان و صاحبان این رفتار را ردیابی نمی کنند تا ببینید آیا این اتفاق به صورت دوره ای رخ می دهد یا خیر.” “اگر این اتفاق مربوط به چرخه فحلی باشد، باید هر 21 روز یکبار رخ دهد. من معمولا به مشتریانم توصیه می کنم که این تاریخ ها را در تقویم یادداشت کنند و اگر این رفتار بد در زمستان نیز ادامه داشت، احتمالا دلیل آن دوره های تولید مثل است.”

وی می گوید: “بسیاری از مادیان، هنگامی که احساس درد می کنند یا عصبانی هستند، دم خود را تکان می دهند، ادرار می کنند و مردم تصور می کنند که آنها احساس گرما دارند.” “حالت و مکان اسب های ماده ای که در هنگام گرما ادرار می کنند با اسب هایی که ناراحتند، متفاوت است. مادیان در گرما، دم خود را می چرخانند و کمی ادرار دفع می کنند و این ممکن است باعث از بین رفتن کلیتوریس شود.”

در مقابل، مادیان عصبانی دم خود را مانند آسیاب بادی می چرخانند و ادرار بیشتری دفع می کنند و یا ممکن است دم خود را بگیرند.

وی ادامه می دهد: “پس از ارزیابی رفتار، ما از طریق لمس و سونوگرافی به دستگاه تولید مثل مادیان نگاه می کنیم تا از وجود ناهنجاری آگاه شویم و به برخی دیگر از سوالات پاسخ می دهیم؛ مانند، آیا تخمدان ها طبیعی به نظر میرسند یا خیر؟ معمولا تخمدان آنها در طول دوره تولید مثل ساختاری مناسب و مربوط به مرحله چرخه او است. اگر آنها احساس گرما کنند، باید فولیکول بزرگ و ورم رحم (تورم مایع) داشته باشند و دهانه رحم او آرام باشد.

“اگر گرما از بین رفته باشد، باید یک جسم زرد (CL، ساختار تولید پروژسترون پس از آزاد شدن تخمک توسط فولیکول) در تخمدان وجود داشته باشد و دهانه رحم باید محکم و بدون ورم بسته شود. شما می توانید مقداری از خون مادیان را بکشید و سطح پروژسترون را بررسی کنید. مادیانی که احساس گرما نمی کنند، باید دارای پروژسترون بالا باشد.”

 

 

مشکلاتی که می تواند رفتار مادیان را مودی کند

مشکلات جسمی که می تواند سبب تقلید رفتارهای فحلی شود، شامل تومور های تخمدان، عفونت ادراری/ مثانه ای و درد اسکلتی عضلانی است.

تومورهای تخمدان

فریس می گوید: “این تومورها طیف وسیعی از هورمون ها را ترشح می کنند که ممکن است مادیان علائم فحلی مداوم از خود نشان دهند و یا ممکن است هرگز هیچ نشانه فحلی از خود نشان ندهند.” “ممکن است برخی از مادیان رفتار درستی از خود نشان دهند و نسبت به اسب های دیگر پرخاشگر شوند.”

ممکن است این مادیان سعی کنند که در مراتع رفتار بدی مانند سوار شدن روی اسب های دیگر را از خود نشان دهند.

مادیان مبتلا، نه تنها مانند نریان عمل می کنند و هم صدا می شوند، بلکه غالبا گردن تاجی ایجاد می کنند. فریس می گوید: “با این ویژگی ها ما به تومور سلول گرانولوزا یا تومور گرانولوزا تکا مشکوک می شویم.” “تخمدان مادیان باید با سونوگرافی و آزمایش های هورمونی خون ارزیابی شود تا مشخص شود که آیا مادیان واقعا در تخمدان خود تومور دارند یا خیر.”

اگر مشخص شود که مادیان تومور دارند، برداشتن تخمدان آسیب دیده می تواند این مشکل را برطرف کند. “تخمدان دارای تومور، تستوسترون را به همراه هورمون های دیگر ترشح می کند. بنابراین اگر آن را برداریم، شاهد چنین رفتارهای تهاجمی نخواهیم بود.”

فریس می گوید که ممکن است صاحبان تصمیم بگیرند که هر دو تخمدان را جدا کنند و این عمل به برنامه هایی که برای پرورش اسب انجام می شود، بستگی دارد. اگر پرورش دهنده کره اسب بخواهد، مادیان فقط با یک تخمدان می توانند تولید مثل کنند و در این عمل چند ماه طول می کشد تا اثرات هورمونی بهبود یابند، حتی در غیاب تخمدان آسیب دیده !

فریس می گوید: “معمولا مادیان حداقل شش تا نه ماه پس از برداشتن تومور سلول گرانولوزا دوباره این چرخش را شروع نمی کند.” پس از بهبود تخمدان باقی مانده، مادیان باید چرخه های طبیعی خود را از سر بگیرند و مانند قبل از تومور رفتار کنند.

عفونت ادراری یا مثانه ای

اسب های ماده ای که ادرار آنها در واژن یا رحم جمع می شود، به دلیل التهاب دچار مشکل می شوند. رایان شیرین می گوید: “بررسی آنها با یک اسپکولوم واژینال می تواند به کنترل این مشکل، همراه با بررسی ساختار پروینه کمک کند.”

ممکن است مادیان با ترکیب ضعیف پروینه، ادرار را به داخل فرج بکشاند که این می تواند سبب آلودگی و التهاب واژن، رحم یا دهانه آن شود. اگر مقعد از مجرا عقب برود یا فرو رود، ممکن است مدفوع به داخل فرج بریزد.

رایان ادامه می دهد: “ما بررسی می کنیم که چند درصد از فرج در لبه لگن بالا یا پایین است.” لبه لگن می تواند مانند یک قفسه، با مقعد در بالای آن و چین های فرج در زیر آن، کار کند. مقعد و مجرا در مادیان طبیعی به صورت عمودی تراز می شوند. فقط حدود یک سوم فرج باید بالای لبه و دو سوم آن پایین باشد. اگر شیب بیش از حدی وجود داشت یا از لبه لگن بیش از حد پایین باشد، ما با استفاده از یک روش می توانیم لبه های فرج را به هم بخیه بزنیم تا ببینیم آیا این کار سبب کاهش رفتار او می شود یا خیر.”

لنگش یا درد

رایان شیرین می گوید: “ناراحتی می تواند اسب را عصبانی کند.” “اگر اسب ماده ای درد داشته باشد، این رفتار را در مقابل الگوی چرخه فحلی خود نشان می دهد یا اغلب اوقات مجبور به انجام این کار است.”

بعضی از مادیان به دلیل تخمک گذاری دردناک، علائم کولیک از خود نشان می دهند. شیرین ادامه می دهد: “ممکن است آنها این رفتار را مکررا انجام دهند و یا فقط یکبار انجام دهند.” “این امر کمک می کند تا از زمان وقوع آن پی ببرید و آن را کشف کنید. همه مادیان دارای کولیک از طریق لمس راست روده مورد معاینه قرار نمی گیرند. بنابراین؛ اگر کولیک مادیان به سادگی معالجه شود و تخمدان های او معاینه نشود، پیوند تخمک گذاری و کولیک دشوار خواهد بود.”

داروهای ضد التهابی و غیر استروئیدی که دامپزشک برای تسکین درد کولیک تجویز می کند، می تواند درد تخمدان را تسکین دهد. اما اگر مادیان ظرف سه هفته دوباره کولیک کند، می توانید که شک کنید که این مربوط به تخمک گذاری است. شیرین می گوید که با سرکوب چرخه فحلی می توان درد را از بین برد.

 

 

چگونه فحلی را کنترل کنیم؟

دامپزشکان چندین روش برای مدیریت چرخه فحلی ارائه می دهند. کلاسیک ترین روش، تجویز خوراکی روزانه آلترون ژست پروژسترون است. فریس می گوید: “این روش آزمایش شده و واقعی است.” “اغلب آنچه که من به یک پرورش دهنده اسب که فکر می کند رفتار بد اسب با فحلی در ارتباط است، توصیه می کنم انجام آزمایش 30 روزه Regu-Mate است تا ببیند آیا این رفتار متوقف می شود.” وی می افزاید که این روش هم آسان است و هم ارزان !

اگر رفتار بد متوقف نشود، احتمالا مشکل مادیان با چرخه فحلی ارتباطی ندارد. سایر گزینه ها شامل محصولات پروژسترون تزریقی است. فریس می گوید: “همه این روش ها می تواند به خوبی کار کنند.” “برای مهار علائم فحلی، تزریق را روزانه یا هفتگی و بسته به فرمولاسیون انجام دهید.”

پروژستین مصنوعی دیگر (Depo-Provera) است. در یک مطالعه آورده شده است که این داروی ضد بارداری مادیان مانع از چرخه طبیعی فحلی یا نشان دادن علائم آن نمی شود. پروژسترون ها اثر آرامش بخشی دارند و ممکن است رفتار مادیان را تا حد قابل توجهی تحمل پذیرتر کنند.

برخی از دارندگان اسب یا مربیان سعی کرده اند که از کاشت هورمون رشد گاو برای جلوگیری از رفتار فحلی استفاده کنند. این ایمپلنت ها حاوی پروژسترون هستند که طی دو هفته با دوز کم به تدریج در بدن آزاد می شوند. “هورمون رشد گاو در جلوگیری از فحلی یا تغییر رفتار بی تاثیر است؛ زیرا فقط چند میلی گرم از این هورمون را آزاد می کند و برای اصلاح رفتار فحلی به 150 میلی گرم پروژسترون یا معادل آن نیاز است.”

گزینه ای دیگری که توصیه نمی شود، قرار دادن سنگ مرمر شیشه ای در رحم مادیان است. این ایده سبب می شود که مادیان باردار به نظر آیند و همین سبب حفظ و اصلاح CLs می شود. فریس می گوید که درصد کمی از مادیان پس از چندین سال که این سنگ ها در جای خود باقی ماند، دچار انشعابات طولانی شده اند که می تواند تاثیر منفی بگذارد.

برخی از مادیان سنگ مرمر را قبل از اینکه بتوانند از فحلی جلوگیری کنند، بیرون می کشند. وی گفت: “تزریق بادام زمینی به رحم مادیان در 10 روز پس از تخمک گذاری از سیگنال تشخیص بارداری مادر تقلید می کند.” “او سپس 60 تا 90 روز LC خود را حفظ می کند و پروژسترون خود را ترشح می کند و او را از بازگشت به چرخه فحلی باز می دارد.” “این همان کاری است که سنگ مرمر انجام می دهند.”

او می گوید: “نقطه ضعف این پروتکل این است که شما باید روز تخمک گذاری را مشخص کنید. بنابراین، این مادیان باید مکررا سونوگرافی انجام دهند.”

گزینه دیگر، مصرف هورمون اکسی توسین به صورت عضلانی است. فریس می گوید: “این کار آسان است؛ زیرا صاحبان می توانند تزریق را به صورت روزانه انجام دهند و هیچگونه عوارضی روی مادیان ایجاد نخواهد شد.” در این روش شما هنوز هم باید روز تخمک گذاری را مشخص کنید تا ببینید که از چه روزی باید تزریق روزانه را شروع کنید.

مسئله مهم در مورد تزریق پروتئین روغن اکسی توسین یا روغن بادام زمینی در این است که CL مداومی که هر کدام القا می کنند دارای عمر بین 60 تا 90 روز است و دامپزشکان نمی توانند مدت دوام آن را به طور دقیق پیش بینی کنند.

برخی از دارندگان اسب سعی می کنند که از Regu-Mate استفاده نکنند؛ زیرا به راحتی توسط پوست جذب می شود و ممکن است چرخه را مختل یا سبب سقط جنین شود.

گزینه دیگر برای از بین بردن رفتار فحلی، برداشتن تخمدان است.

در حالی که این روش ها به عنوان روش های اصلی برای کنترل رفتار فحلی مادیان شناخته می شود، برخی دیگر افراد نیز از انواع مکمل ها استفاده می کنند تا رفتار را کاهش دهند و اثرات آرام بخشی ایجاد کنند. فریس در این باره می گوید: “برای استفاده از این محصولات باید اطلاعات کامل داشته باشید و در صورت داشتن دانش کم، با نتیجه دلخواه روبرو نخواهید شد.”

 

 

کلام آخر

اگر مادیان شما رفتارهایی کمتر از حد مطلوب از خود نشان داد، این مشکلات را با دامپزشک در میان بگذارید و گزینه های درمانی را مورد بررسی قرار دهید. از روش های مشابه دیگران استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است که این روش برای اسب شما پاسخ و نتیجه خوبی نداشته باشد. سعی کنید روش های مختلفی را با توجه به شرایط اسب مورد مطالعه قرار دهید.

https://thehorse.com/19902/mares-behaving-badly-is-it-estrus-or-something-else/